سنگ نگاره شاپور اول در رگ بی بی
رگ بی بی نام سنگ نگاره ای ساسانی است که در ده کیلومتری جنوب شهر پل خمری افغانستان قرار دارد. سنگ نگاره توسط عوامل طبیعی و طالبان به شدت صدمه دیده است. از آنجا که نامگزاری سنگ نگاره به رگ بی بی به فاطمه دختر محمد مرتبط می شود، گروه ضد شیعه طالبان در تخریب آن دریغ نکرده است.
سنگ نگاره با ابعاد 490 در 650 سانتیمیتر، شاه ساسانی را نشان می دهد که در حال شکار یک کرگدن هندی است. سه نفر در کنار شاه ایستاده اند و در بالا هم بقایای نواری مشخص است.
کله و
صورت شاه کاملا نابود شده است و از روی تاج نمی توان گفت کدام شاه ساسانی در حال شکار است ولی به احتمال زیاد او شاپور اول ساسانی است. به عقیده فرانتس گرنه باستان شناس فرانسوی که از سنگ نگاره گزارش تهیه کرده است، جزییات نگاره شاه با دیگر سنگ نگاره های شاپور همخوانی دارد. همچنین می دانیم شاپور کوشانیان را مطیع خود کرده بود و با نشان دادن پیروزی خود بر کرگدن هندی، به نوعی پیروزی خود بر سرزمین هند را به نمایش گذاشته است.
پس از شکست طالبان از ماشین نظامی آمریکا در افغانستان، مردم محلی گزارش سنگ نگاره را به مقامات دولتی دادند تا از تخریب بیش از حد آن جلوگیری کنند. بعد از این گزارش در سال 2002 بود که این سنگ نگاره ساسانی به باستان شناسان معرفی شد. تا پیش از این چنین سنگ نگاره با ارزشی در ادبیات باستان شناسی و تاریخ ساسانی ناشناخته بود. طبعا در کتابهای فارسی هم که که معمولا از روی هم کپی می شوند این سنگ نگاره به چشم نمی خورد.
نکته بسیار جالب توجه حرکت کرگدن رو به جلو است. در سایر سنگ نگاره ها همه نقوش روی یکسانی دارند و با اینکه سنگ نگاره ها سه بعدی هستند، ملی تک تک اجزای سنگ نگاره سوی یکسانی دارند. مثلا همه حیوانات شکارگاه سنگ نگاره تاق بستان از پهلو کنده شده اند و هیچ یک از روبره دیده نمی شود. اما در سنگ نگاره رگ بی بی، کرگدن رو به جلو حرکت می کند گویی می خواهد از صخره جدا شود و به بیرون فرار کند.
تصویر ازسایت ساسانیکا
تصویر از فرانتس گرنه